door Irene Edzes, programmaker van FASadE

De beroemde Franse architect Le Corbusier wist het dak al op waarde te schatten. Hij noemde het ‘de vijfde gevel’: een onderdeel van het gebouw waar je aandacht voor moet hebben en dat een volwaardig onderdeel is van het ontwerp. In de oude Amersfoortse binnenstad vormen die vijfde gevels met elkaar een prachtig dakenlandschap. En net als de oude straatjes en gevels hebben ook de daken een kwaliteit die niet valt na te maken: zorgvuldig opgebouwd patina waar je de eeuwen aan afleest. Het dakenlandschap van de binnenstad heeft cultuurhistorische en monumentale waarde. Het is een landschap waar steeds meer mensen zicht op hebben nu Amersfoort wordt verdicht en toeristen het zicht vanaf de Lieve Vrouw in toenemende mate waarderen.

Natuurlijk is de binnenstad niet alleen oud. Met zorgvuldig ontworpen hedendaagse toevoegingen wordt de stad er alleen maar rijker op. Maar het aspect ‘zorgvuldig ontworpen’ is daarbij wel essentieel. Het is een aspect dat in de discussie rond het toestaan van zonnepanelen op de daken van de historische binnenstad niet op waarde wordt geschat. De praktijk van de zonnepanelen laat zien dat installateurs panelen ongetwijfeld zorgvuldig plaatsen, maar veelal niet vanuit esthetische principes. Rafelige vlakken, rechthoeken waar één paneel in ontbreekt, stroken die zich met moeite om een beluchtingspijp heen plooien; ik ben vast niet de enige die er jeuk van krijgt.

Niet alleen ontnemen zonnepanelen het zicht op mooi verweerde dakpannetjes. Het rendement is in een historische binnenstad ook niet optimaal. De hoeveelheid zonne-energie wordt beïnvloed door het aantal vierkante meters dakoppervlak, maar ook door de dakhelling, de oriëntatie en de aanwezigheid van hoge gebouwen in de omgeving.

Alle installatietechniek ontneemt ons nogal eens het zicht op het juiste perspectief. Duurzaamheid vraagt voor alles om gedragsverandering. En vervolgens om oplossingen op maat. Daarbij leidt de discussie af van projecten buiten de binnenstad (bij voorkeur niet in de polder), waar wel een hoog rendement valt te behalen. Nieuwbouwprojecten waar duurzame daken (groen of fotovoltaïsch) nu nogal eens sneuvelen omdat het budgettair niet rond te krijgen is. Verduurzamingsprojecten waarbij gespikkeld eigendom ook gespikkeld zonnepaneel-oppervlak oplevert, omdat subsidies ontbreken. En transformatie-opgaven waarbij het dakpotentieel nog onvoldoende wordt benut.

De gemeente Amersfoort roept eenieder op zijn mening te laten horen over verruiming van het zonnepanelenbeleid in de historische binnenstad. Bij deze liet ik mij niet onbetuigd. Tot en met 31 maart kunt u uw mening kenbaar maken.

Vanaf 17 maart verschijnt er op initiatief van FASadE en stadsbouwmeester De Haas tweewekelijks een column in De Stad Amersfoort. Meer columns lezen? Kijk op Columnreeks FASadE.