FASadE belichtte in Amersfoort het landelijke thema voor de Dag van de Architectuur ‘Ruimte Maken’ met een bezoek aan twee bijzondere kloostercomplexen. Landgoed Mgr. Blom en het kloostercomplex Onze Lieve Vrouwe ter Eem zijn beide monumentale plekken waar met veel ambitie en elan wordt gewerkt aan een nieuwe toekomst door ontwerpers, ontwikkelaars en placemakers. Gelukkig weerhield het regenachtige weer bezoekers niet van deelname.
Ruimte maken
Was vroeger de kerk een vaste waarde, nu vragen veel kerken en kloosters om een nieuwe invulling. Gebouwen worden herbestemd of gesloopt. In 2021 telde Nederland nog zo'n kleine 200 kloostergemeenschappen. De meeste kloosterlingen, broeders en zusters zijn inmiddels op hoge leeftijd. Ze dragen zorg voor hun geestelijke en fysieke nalatenschap. Dat de laatste kloostergemeenschappen in ons land binnen afzienbare tijd bijna allemaal hun gebouwen zullen verlaten komt niet alleen door ontkerkelijking. Veel taken die oorspronkelijk door zusters en broeders werden vervuld, worden nu verzorgd door andere instanties: hospice, zorg en wonen voor ouderen of mensen met een beperking, bezinning, scholen en opleidingen. Functies die mooi aansluiten bij wat ooit vanuit het klooster werd ondernomen.
Landgoed Mgr. Blom
In Buitenhuis Blom illustreerden architect Jeroen Osendarp (AGNOVA Architecten) en stedenbouwkundige en landschapsontwerper Tom Bullens (Vollmer+partners) niet alleen hoe ze ruimtelijk vormgeven aan de nieuwe ontwikkelingen. Ook het maken van een natuurplan en een duurzaam sociaal plan is deel van de opgave. Landgoed Blom wordt in opdracht van de laatste zusters van de congregatie St. Joseph getransformeerd. In het bestaande kloostergebouw dat is gerenoveerd, bevindt zich een verzorgingstehuis. De zusters wonen hier. Maar op de zolderverdieping is ook woonruimte gemaakt voor studenten. In ruil voor deze woonplek verzorgen zij ook activiteiten met bewoners. De rondleiding ging door de inmiddels met glas overkapte binnentuin, door de kapel en langs de aangrenzende parktuin. Een naderende bui maakte dat alle bezoekers de korte route door een gat in de heg verkozen boven de langere route via het kloostergebouw naar buitenhuis Blom. Levi Heijnen is kwartiermaker van Buitenhuis Blom en lichtte toe welke activiteiten er nu al plaatsvinden en welke rol de plek in de toekomst zal gaan vervullen voor de directe omgeving. Na het nuttigen van een heerlijke lunch vertrok het gezelschap naar het Eemklooster ofwel:
Klooster Onze Lieve Vrouwe ter Eem
De herontwikkeling van dit grote en bijzondere klooster(terrein) (26.000 m2) is een enorme opgave. Architect Jan Poolen van ZEEP Architects and Urban Designers sprak over hoe hij met zijn ontwerp toewerkt naar een transformatie van het klooster tot een micro-stad. In zijn presentatie illustreerde hij onder andere de vertikale verkaveling waarmee in de bestaande gebouwen woonhuizen zullen worden gerealiseerd. Behalve herbestemming zal op het terrein ook nieuwbouw plaatsvinden, maar de plannen hiervoor zijn nog niet openbaar. Jan ging ook in op de wijze waarop hij architectonisch een toevoeging wil maken, die voor het kloostergebouw van blijvende architectonische meerwaarde is. Op de rondleiding werden niet alleen de fraaie plekken getoond, zoals de binnentuinen, de gangen en trappenhuizen en de kapel. Ook de locaties die minder gaaf bewaard zijn gebleven en waar een flinke verduurzamingsopgave ligt, zoals de grote zolder en de grotere binnentuin werden op de ronde bezocht. Ook op deze plek wordt kwartier gemaakt, onder andere in restaurant "La Cantina", dat in het weekend helaas gesloten is.
Dank aan de betrokkenen en aan de bezoekers, van wie we leuke reacties kregen voor de Dag van de Architectuur in Amersfoort:
"Hartelijk dank voor de boeiende uiteenzetting."
"Veel dank voor deze mooie ochtend"
"Wat goed dat FASadE dit weer organiseert"
"Ik vond die route door de heg geweldig"
De Dag van de Architectuur is een landelijk evenement, dat in vele steden en regio’s lokaal wordt georganiseerd. Elke stad en regio heeft het programma anders ingevuld. Zie de landelijke website en lokale partners voor meer informatie.
