Een divers gezelschap bestaande uit vertegenwoordigers van het Ministerie van Defensie, bestuurders, landschapsontwerpers en medewerkers van het Waterschap, Hoogheemraadschap en architectuurcentra verzamelde zich op maandag 27 oktober op de Bernhardkazerne in Amersfoort. Onderwerp van gesprek was het nog niet-openbare ontwerpend onderzoek A(mersfoort) tot Z(eist) en mogelijke koppelkansen met eerder verricht ontwerpend onderzoek. Kolonel Clocquet heette iedereen welkom en lichtte de plannen voor revitalisering van de Bernhardkazerne toe. Moderator Indira van ’t Klooster verwoordde het waarom van de bijeenkomst en de rol van stichting COLA en het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp.
Landschapsarchitect Pim Kupers van H+N+S Landschapsarchitecten gaf een introductie waarin hij alle gebiedsclaims van Defensie in de regio Noordwest op de kaart toonde en de andere urgente opgaven die hier spelen, zoals de wateropgave , herstel van natuurwaarden en de woningopgave. Hij benoemde vijf belangrijke thema’s voor koppelkansen: 1. infrastructuur en bedrijvigheid, 2. wonen en voorzieningen, 3. bodem, water en natuur, 4. leegte en 5. identiteit. Hij lichtte daarbij de ontwerpgedachte toe van het ontwerpend onderzoek 'Naar een natuurinclusieve Ruimtelijke inrichting rond Natura2000-gebieden'.
Christiaan van Zanten van de Provincie Utrecht gaf een toelichting op het ontwerpend onderzoek A(mersfoort) tot Z(eist). Er wordt toegewerkt naar een perspectief dat streeft naar samenhang en geeft richting en kaders voor toekomstbestendige ruimtelijke ordening. Het is ook een analyse naar wat ruimtelijk kan en niet kan. Dit perspectief wordt in samenspraak met verschillende partijen opgesteld, maar nog niet helemaal af. Het perspectief zal bestaan uit een analysedeel, een deel met leidende principes voor het gehele gebied en een specifieke uitwerking daarvan voor een aantal deelgebieden.
Landschapsarchitect en voormalig Rijksadviseur Berno Strootman gaf toelichting bij de ‘Bossenstrategie’. Deze strategie beidt een enorme kans om kwaliteitsimpuls te geven aan ons landschap en aan de beleving ervan. Het gaat daarbij niet alleen om landelijk gebied maar juist ook om verstedelijkte gebieden. Als rijk kun je het goede voorbeeld geven door investeringen in groen slim aan te pakken. Keuzes moeten worden gemaakt, niet alles kan. De bossenstrategie behelst niet alleen bossen, maar ook bomen en andere houtige landschapselementen. Bij elk landschapstype horen ruimtelijke principes, streekeigen landschapselementen en specifieke boomsoorten. Sluit hier op aan en streef niet naar een gelijke verdeling van de bosopgave over landsdelen of provincies.
De tafelgesprekken gingen over koppelkansen en het benutten van de urgentie om slepende kwesties te versnellen, bijvoorbeeld op het vlak van mobiliteit en duo-functies. Uit de tafelgesprekken kwam naar voren dat het voeren van een gelijkwaardig gesprek belangrijk is. Dit wordt op dit moment nog niet altijd zo ervaren. Vierjarige (of kortere) politieke periodes maken het lastig om met een lange termijnvisie aan plannen te werken voor defensie. Het leidt ook tot wantrouwen. Een Rijksbouwmeester voor Defensiezaken is wellicht geen gek idee.
Stichting Coördinatie Lokale Architectuur initiatieven (CoLA) heeft een subsidiebijdrage ontvangen vanuit het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het kader van het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp op basis van het Projectplan Ontwerpend Onderzoek ARO x CoLA, Delen & Doen. In dit projectplan richt CoLA zich op het opbouwen van sterke regionale netwerken in de landsdelen: Noord (Drenthe, Friesland, Groningen), Oost (Gelderland en Overijssel), Zuid (Brabant en Limburg), Zuidwest (Zeeland en Zuid-Holland) en Noordwest (Flevoland, Noord-Holland, Utrecht), zoals geformuleerd in het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp (ARO).
Gezamenlijk organiseren alle lokale architectuurinitiatieven in de regio Noordwest, onder coördinatie van ABC Haarlem en ARCAM, een maatschappelijke dialoog met maatschappelijke partners en professionals in de ruimtelijke (ontwerp)sector. Dit zijn besloten en publieke bijeenkomsten /werksessies, waarin we onderzoeken hoe bovenstaande thema’s verankerd zijn in de ruimtelijk beleid. In elke bijeenkomst presenteren we ook een selectie van ontwerpend onderzoeken die inspiratie en richting kunnen geven aan de ruimtelijke vraagstukken. De resultaten worden samengebracht in een (verbeeldend) verslag.
FASadE organiseerde in Amersfoort voor de regio Noordwest in dit kader de besloten bijeenkomst. In andere steden volgen vergelijkbare sessies. Zo organiseert ARCAM in Amsterdam op woensdag 19 november in Werf ’t Kromhout een openbare bijeenkomst. Verschillende beslissers vertellen dan vanuit Defensie over de gebieden waar zij naar kijken en met welke redenen. Vervolgens wordt ingegaan op de mate waarin lokaal bestuur, bewoners en belanghebbenden, en ontwerpers hier invloed op kunnen/willen/mogen uitoefenen. AORTA is de bijeenkomst neemt de organisatie op zich van de slotbijeenkomst, die zal plaatsvinden in de loop van 2026 in Utrecht.
Lees meer over de samenwerking in het kader van het Actieprogramma Ruimteliijk Ontwerp
